Kleopatra ile ilgili son tartışmalar neler? İsrailli aktris Gal Gadot’ya yeni bir filmde Kleopatra’yı oynaması istendiğinde, “Beyaz tenli bir Kleopatra olur muydu?” ABD, İngiltere, Mısır ve Afrika’da olay oldu.
Şimdi ise siyahi İngiliz aktris Adele James, Netflix’in yeni dizisinde Kleopatra olunca yeni bir tartışma patlak verdi. Öyle ki Mısır Eski Eserler Bakanlığı, “Kleopatra esmer değil, açık tenliydi” diye açıklama yapmak zorunda kaldı. Peki Kleopatra siyah mı beyaz mı? Cevap “hiçbiri” dir.
Bunlar, antik dünyada kesinlikle hiçbir anlamı olmayan ve zamanımızda anlamı her zaman değişen terimlerdir. Kleopatra’nın son hükümdarı olduğu Ptolemy hanedanı, annesinin kökenleri bilinmemekle birlikte Yunanistan’dan geldi. Kız kardeşinin iskeleti bir Afrikalıya benziyor (BBC’nin 2009’da yaptığı bir araştırmaya göre).
Belki de bu tür şeylere çok fazla vurgu yapmamalı: Örneğin, son zamanlarda, muhtemelen Cape Malay dedem yüzünden, bazı olağanüstü yeni gözlükçü teknolojisi sayesinde Asyalı gözlerim olduğunu keşfettim. Kleopatra söz konusu olduğunda, kabartmalar ve heykeller, bugün karşılaşabileceğiniz Mısırlı hanımlardan farklı olmayan birini tasvir ediyor.
Kelimenin modern anlamıyla “siyah” değildi. Kleopatra’nın hanedanlığın Mısırca konuşan ilk üyesi olduğu gerçeğiyle birleştiğinde (ilk dili Yunancaydı), bu, bazılarının son firavunu hanedanın ilk “gerçek” Mısırlı lideri olarak gördüğü anlamına gelir.
William Shakespeare, Kleopatra için “açık kahverengi” kelimesini kullanır. “Siyahlık”, çağdaş çağın büyük bölümünde hakların -mülkiyet ve işyeri savunması, hatta kendini beğenmişlik- ilgasının nasıl meşrulaştırıldığına dair bir modül haline geldi.
Dünyanın birçok yerinde “siyahlık”, olmak istemediğiniz bir şeydir. Siyah olarak ilan edilmenin insanlar için çoğu zaman ne anlama geldiği göz önüne alındığında, Mısırlıların bunu reddetmesi şaşırtıcı değil. Uygulamada, Kleopatra’nın tasvirinin bize gösterdiği şey, “siyah” olup olmadığınıza toplum, devlet ve piyasa tarafından karar verildiğidir. Asyalı gözlerim olduğu konusunda ısrar edebilirim…
Ancak yine de bir Hollywood stüdyosunu “Bir Gandhi biyografisinde oynayacağım” konusunda ikna edemiyorum. Aslında, yakın genetik soylarımın birçoğunun standart idari kategori olan “beyaz İngiliz”in varyasyonları olduğunu söyleyebilirim. Ancak yine de koyu tenli ve dolayısıyla “siyah” olarak kabul ediliyorum. Ve giderek daha fazla insanın İngilizce konuştuğu küreselleşmiş bir dünyada, nihayetinde siyah mı beyaz mı olduğunuz sorusuna yalnızca bir Amerikalı karar verecektir.
